9.Sınıf-Hücre Zarından Madde Geçişi-Pasif Taşıma

   
     Hücrelerin canlılığını sürdürmesi ancak zardan madde taşınması ile mümkündür.Zardan madde taşınması, enerji harcanıp harcanmamasına göre aktif taşıma (enerji harcanır) ve pasif taşıma (enerji harcanmaz) olmak üzere ikiye ayrılır.

1.Pasif Taşıma

    Maddelerin hücre zarından enerji harcanmadan doğrudan geçmesi ile olan taşımadır,derişim farkından dolayı madde kolaylıkla zardan geçer. Örneğin; odaya sıkılan parfüm veya kolonyanın kokusunu bir süre sonra alırsınız.
 
    Pasif taşıma yolları Difüzyon ve Osmoz'dur.

    Difüzyon:Bir maddenin çok yoğun olduğu ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru hareket etmesidir.
    Osmoz: Su moleküllerinin derişimin fazla olduğu ortamdan az olduğu ortama doğru özel difüzyon şeklidir.

      Hücrelerde bulunan maddelerin derişimleri,ortama göre sürekli değişir ;

   Hipertonik Çözelti: Bir çözelti içindeki çözünen madde derişimi , sitoplazmadaki madde derişimden fazlaysa bu çözeltiye hipertonik çözelti denir.
   Hipotonik Çözelti:Bir çözelti içinde çözünen madde derişimi , sitoplazmadaki madde derişimden az ise bu çözeltiye hipotonik çözelti denir.
   Bu derişim farkı , maddelerin hücre içerisine ya da dışarısına taşınmasını sağlar.
   İzotonik Çözelti: Çözelti içindeki çözünen madde derişimi , sitoplazmadaki madde derişimine eşit ise bu çözeltiye izotonik çözelti denir.

     Hücre içi ve hücre dışındaki derişim farklılığından dolayı hücrelerde; plazmoliz, deplazmoliz ve turgor durumları gerçekleşir.

  Plazmoliz: Bir hücrenin kendisinden daha yoğun, hipertonik ortama konulduğunda suyunu kaybederek büzülmesidir.
  Deplazmoliz:Plazmolize uğramış bir hücrenin hipotonik ortama konulduğunda su alıp eski haline dönmesidir.
  Turgor:Hipotonik  ortamda bulunmaya devam eden hücrenin su almaya devam ederek şişmesidir.